Sociale overwegingen

Overheidsinstanties kunnen duurzaam aankopen door middel van overheidsopdrachten die jobs voor mensen uit kansengroepen stimuleren, door het toekennen van opdrachten aan sociale economiebedrijven, door het voorzien van toegang (plaatsen, diensten,…) voor iedereen en door meer transparantie te eisen inzake de naleving van mensenrechten en arbeidsvoorwaarden in globale ketens. 

Sociaal aankopen wordt daardoor een strategisch instrument om het sociale, arbeids- en mondiale beleid van je organisatie te realiseren via diverse aankoopprojecten. Om te bepalen wat precies bereikt wil worden op het vlak van sociale overwegingen is de eerste stap om inzicht te krijgen in de sociale prioriteiten binnen de eigen organisatie. Deze gids biedt een algemeen kader van mogelijkheden dat aankopers zal inspireren bij het bepalen van de sociale ambities van een aankoopdossier.

Sociaal aankopen is het aankopen van goederen, diensten en werken waarbij via een aankoopproject een positieve sociale impact wordt nagestreefd of een negatieve wordt vermeden. Sociaal aankopen gaat vaak hand in hand met ecologisch, circulair of innovatief verantwoord aankopen. 

Via het integreren van sociale overwegingen in overheidsopdrachten wordt gestreefd naar zowel een lokale als een mondiale impact.  

Vanuit het kader van de Duurzame Ontwikkelingsdoelen (SDG's) en de doelstellingen van de Federale overheid kunnen we de volgende inspiratie geven voor het bepalen van sociale en mondiale overwegingen:

Sociale overwegingen:

Vermijden van sociale dumping: het respecteren van de nationale, Europese en internationale sociale wetgeving en het tegengaan van uitbuiting van medewerkers (SDG 8).

Stimuleren van sociale economie: Kansen bieden aan bedrijven die inzetten op de tewerkstelling van kansengroepen (langdurig werklozen, mensen met beperkingen,…) (SDG 5 en SDG 8)

Jobopportuniteiten bieden voor mensen uit kansengroepen: het stimuleren van de tewerkstelling en opleiding voor mensen uit kansengroepen (bijv. jeugdwerklozen, langdurig werklozen en oudere werknemers (SDG 8)

De toegankelijkheid verhogen voor alle personen tot (publieke) gebouwen en websites (SDG 5)

Gelijke kansen en diversiteit garanderen: het bevorderen van gelijke kansen voor mannen en vrouwen en culturele diversiteit (SDG 5)

Ethische overwegingen (soms ook vermeld als sociale overwegingen):

Transparantie in globale productieketens met het oog op naleving van internationale sociale afspraken: het creëren van inzicht in de risico’s in globale ketens, bijvoorbeeld transparantie over de plaats van productie en het garanderen van het respect voor de basisconventies van de Internationale Arbeidsorganisatie (IAO) (SDG3, SDG 8 en SDG 12)

Eerlijke handel stimuleren: (SDG 12)

Voor aankopers is het belangrijk om goed te bepalen wat precies beoogd wordt met de sociale doelstellingen én welke overwegingen worden meegenomen in welke productgroepen. Zo zijn sociale economiebedrijven bijvoorbeeld niet in alle sectoren actief of is het voor sommige overheidsopdrachten minder relevant om in te zetten op het activeren van mensen uit kansengroepen.

De hier aangeboden overwegingen dienen als overkoepelende reflecties die meegenomen kunnen worden bij de opstart van een overheidsopdrachtprocedure. Tevens heeft elke overheid haar eigen strategisch kader met eigen accenten op het vlak van sociale duurzaamheid. Zo is het perfect mogelijk dat een lokaal bestuur vooral wenst in te zetten op het stimuleren van de sociale economie als leverancier, terwijl een scholengroep in het kader van haar lessen economie ervoor kiest om transparantie over ethische verantwoordelijkheid te eisen in de globale ketens.

Deze overwegingen en/of doelstellingen kunnen ook gekoppeld worden aan bepaalde productgroepen. Binnen je organisatie kan voor de productgroep ‘ICT’ volop gestreefd worden naar eerlijke en sociaal verantwoorde ICT, terwijl voor de productgroep ‘groenonderhoud’ eerder wordt ingezet op het bieden van kansen aan mensen uit kansengroepen of op het samenwerken met leveranciers uit de sociale economie. Bij opdrachten voor gebouwen kan maximaal rekening worden gehouden met een toegankelijkheid voor iedereen.

In de specifieke fiches per productgroep wordt telkens bekeken wat de duurzaamheidsimpact is over de volledige levenscyclus. Ook dit kan inspiratie geven aan aankopers die wensen in te zetten op sociaal en mondiaal georiënteerde aankopen.

Meer informatie van de Europese Commissie: We buy social

SDG’s en sociale overwegingen

Naast de algemene SDG 12.7 rond duurzaam aankopen (of duurzame consumptie en productie) zijn er enkele SDG’s die kunnen gelinkt worden aan de sociale dimensie van duurzaam aankopen. Het gaat specifiek over:

SDG 3: Goede gezondheid en welzijn

(met het oog op veilige werkomstandigheden die mogelijk problematisch kunnen zijn in globale keten, in het bijzonder SDG 3.9: Tegen 2030 het in aanzienlijke mate verminderen van het aantal sterfgevallen en ziekten als gevolg van gevaarlijke chemicaliën en van de vervuiling en besmetting van lucht, water en bodem)

SDG 5: gendergelijkheid

Bereik gendergelijkheid en empowerment voor alle vrouwen en meisjes en zet in op het verzekeren van de deelname van vrouwen en voor gelijke kansen op alle niveaus in het politieke, economische en openbare leven.

SDG 8: waardig werk en economische groei

Bevorder aanhoudende, inclusieve en duurzame economische groei, volledige en productieve tewerkstelling en waardig werk voor iedereen.

Binnen deze SDG ligt de focus op waardig werk voor alle vrouwen en mannen, alsook voor jonge mensen en personen met een handicap, een gelijk loon voor werk van gelijke waarde, jongeren aan het werk, gedwongen arbeid uit de wereld te helpen, een einde te maken aan moderne slavernij, de afschaffing van de ergste vormen van kinderarbeid en tegen 2025 een einde stellen aan kinderarbeid in al haar vormen. Maar er gaat ook aandacht naar het beschermen van de arbeidsrechten en het bevorderen van een veilige en gezonde werkomgeving voor alle werknemers.

Meer info over de 17 Duurzame Ontwikkelingsdoelstellingen vindt u hier.