Kansengroepen

Overheidsopdrachten kunnen ook ingezet worden als instrument voor het creëren van meer en kwaliteitsvolle [1] jobs voor personen die moeilijk toegang hebben tot de arbeidsmarkt. Hier wordt vaak gesproken van ‘kansengroepen’ of ‘doelgroepmedewerkers’. De nadruk ligt dan niet meer op de (sociale economie) bedrijven, maar wel op de personen uit kansengroepen die via een bepaalde overheidsopdracht ruimte krijgen voor tewerkstelling en/of opleiding.

De wetgeving voorziet in art. 87 mogelijkheden via het gebruik van de uitvoeringsvoorwaarden van de opdracht:

“Art. 87. De aanbestedende overheid kan bijzondere voorwaarden verbinden aan de uitvoering van een opdracht, mits zij verband houden met het voorwerp van de opdracht in de zin van artikel 81, § 3, en vermeld zijn in de aankondiging van een opdracht of in de opdrachtdocumenten. Deze voorwaarden kunnen verband houden met economische, innovatie- of milieugerelateerde dan wel sociale of arbeidsgerelateerde overwegingen.”

Het is dus mogelijk om - tijdens de uitvoering van de opdracht - in te zetten op het aanwerven en opleiden van kansengroepen. Concreet gaat het bijvoorbeeld om laaggeschoolde werkzoekenden, leerlingen, stagiairs of cursisten, personen met een fysieke en/of mentale handicap of personen die het slachtoffer zijn van discriminatie. Meer informatie over de indienstneming of opleiding van personen die moeilijk toegang hebben tot de arbeidsmarkt, (namelijk volledig uitkeringsgerechtigde werklozen, de leefloners, personen die jonger zijn dan 26 jaar, personen die ouder zijn dan 55 jaar en de vrij ingeschreven werkzoekenden) kan gevonden worden bij de arbeidsbemiddelingsdiensten Actiris (Brussels Hoofdstedelijk Gewest), de Vlaamse Dienst voor Arbeidsbemiddeling (VDAB) of FOREM (Waalse Gewest).

Actiris geeft heel specifieke ondersteuning voor aankopers: d.w.z. de Brusselse regering heeft met de omzendbrief van 26 november 2020 beslist tot de oprichting van een netwerk van Brusselse Facilitatoren. Ook het Waalse Gewest heeft een eigen dienst met Facilitateurs des clauses sociales.

Welke overheidsopdrachten komen in aanmerking?

Vooral de uitvoering van opdrachten betreffende diensten en werken bieden het meeste potentieel voor opleiding of tewerkstelling. Zo kunnen bijvoorbeeld mensen uit kansengroepen tewerkgesteld worden in een opdracht voor een personeelsrestaurant, in een opdracht voor de aanleg van een nieuwe weg, in het groenonderhoud of voor de bouw van een nieuwe school.

In het kader van een onderzoek over de publicaties op E-Notification werden verwijzingen naar  de inschakeling van personen uit kansengroepen of het samenwerken met bedrijven uit de sociale economie in een 50-tal Belgische aankondigingen (2015) veelvuldig teruggevonden voor groendiensten, natuur- en bosbeheer, maar ook voor (a) schoonmaak van gebouwen, (b) levering en onderhoud van informaticamateriaal, (c) drukwerk en het bijhouden van een administratief register (contactgegevens) van bedrijven, (d) continue en sporadische schoonmaak van bermen, grote evenementen e.d., (e) netheidsonderhoud van bedrijfsterreinen en wegen (onkruidverwijdering, zwerfvuil, vegen, sneeuwvrij maken e.d.), (f) renovatie en verwijderen van asbest en (g) testen van software applicaties. Zoals op de volgende webpagina’s uit deze gids duidelijk zal worden, blijven de mogelijkheden niet beperkt tot deze enkele voorbeelden.